ตลาดเงินและตลาดทุน

นางสาวศุภมาศ  ยั่งยืน  นักวิชาการคลังปฏิบัติการ
หน่วยงาน    กองแผนงาน 
ความรู้ที่แบ่งปัน  :  ตลาดเงินและตลาดทุน

ตลาดเงิน (Financial Market)
ตลาดเงิน คือ ตลาดที่มีการระดมเงินออม และการให้สินเชื่อระยะสั้น กิจกรรม การเงินของตลาดเงิน เช่น การโอนเงิน การซื้อขายหลักทรัพย์ทางการเงิน ตลอดจนการจัดหาทุนเพื่อประกอบธุรกิจ การให้สินเชื่อแก่บุคคล องค์กรธุรกิจ และรัฐบาล แบ่งเป็น 2 ประเภท ดังนี้
1)  ตลาดเงินในระบบ คือ ตลาดที่มีการระดมเงินออม และการให้สินเชื่อระยะสั้น โดยสถาบันการเงินที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมาย เช่น ธนาคารพาณิชย์ บริษัทเงินทุนและหลักทรัพย์ ธนาคารกลาง กิจกรรมทางการเงินที่สำคัญของตลาดเงินในระบบคือ การกู้ยืมระหว่างธนาคาร (Inter-Bank Loan หรือ Call Loan) การกู้โดยตรง หรือเบิกเกินบัญชีโดยมีหลักทรัพย์ค้ำประกัน การกู้โดยขายตราสารทางการเงิน ตราสารการค้า ตลอดจนตราสารที่ธนาคารรับรอง
2)  ตลาดเงินนอกระบบ คือ ตลาดที่มีการระดมเงินออม และการให้สินเชื่อระยะสั้นโดยไม่มีกฎหมายรองรับสถานภาพของผู้ให้สินเชื่อ กิจกรรมทางการเงินที่สำคัญได้แก่ การเล่นแชร์ การให้กู้กันเอง เป็นต้น
ตลาดทุน (Capital market)
ตลาดทุน คือ ตลาดที่มีการระดมเงินออม และการให้สินเชื่อระยะยาว ตลาดทุนประกอบด้วยตลาดสินเชื่อทั่วไป เช่น  ธนาคารพาณิชย์ บริษัทเงินทุน และตลาดหลักทรัพย์ ซึ่งตลาดหลักทรัพย์แบ่งเป็นตลาดแรก และตลาดรอง
1)  ตลาดแรก (Primary Market) เป็นตลาดที่ซื้อขายหลักทรัพย์ออกใหม่ ในทางเศรษฐศาสตร์ถือว่าการซื้อหลักทรัพย์ที่หน่วยธุรกิจผู้ออกหลักทรัพย์ได้รับเงินทุนจากผู้ซื้อหลักทรัพย์ใหม่เป็นการลงทุนที่แท้จริง
2)  ตลาดรอง (Secondary Market) เป็นตลาดที่ซื้อขายหลักทรัพย์เก่า ในทางเศรษฐศาสตร์ถือว่า ไม่ใช่การลงทุน เพราะหน่วยธุรกิจผู้ออกหลักทรัพย์ไม่ได้รับเงินทุนจากผู้ซื้อหลักทรัพย์ การซื้อขายหลักทรัพย์เก่าเป็นเพียงการเปลี่ยนมือระหว่างผู้ถือหลักทรัพย์ แต่อย่างไรก็ตามตลาดรองก็มีบทบาทสำคัญในการระดมเงินทุน กล่าวคือ ทำให้ผู้ซื้อหลักทรัพย์ในตลาดแรก มีความมั่นใจว่าสามารถเปลี่ยนหลักทรัพย์เป็นเงินสดได้ในเวลาที่ต้องการ ความมั่นใจทำให้เกิดสภาพคล่องในตลาดแรก หรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง ทำให้เกิดการจูงใจในการซื้อหลักทรัพย์ตลาดแรกหรือหลักทรัพย์ออกใหม่
ความแตกต่างระหว่างตลาดเงินและตลาดทุน 
1) ตลาดเงินเป็นแหล่งเงินกู้ระยะสั้น อายุไม่เกิน 1 ปี แต่ตลาดทุนเป็นแหล่งเงินกู้ระยะยาว  ที่มีอายุการกู้ตั้งแต่ 1 ปีขึ้นไป 
2)  การเป็นแหล่งเงินกู้ที่มีอายุการกู้แตกต่างกันนี้ทำให้ตลาดทั้งสองแตกต่างกัน ดังนี้
2.1 ความเสี่ยง การให้กู้ในตลาดทุนเสี่ยงกว่าการให้กู้ในตลาดเงินมาก เพราะมีอายุการกู้นานกว่า ฐานะของผู้กู้จึงอาจเปลี่ยนแปลงได้มากในระยะยาวและยากที่จะคาดคะเนได้ถูกต้องล่วงหน้า
2.2 เครื่องมือในการกู้  ในตลาดเงินได้แก่หลักทรัพย์ระยะสั้นเช่น ตั๋วสัญญาใช้เงิน เป็นต้น แต่ในตลาดทุนได้แก่หลักทรัพย์ระยะยาว เช่น หุ้นทุน หุ้นกู้ เป็นต้น
2.3 ประเภทของสถาบันในตลาดเงินได้แก่ธนาคารพาณิชย์ ธนาคารกลาง  ผู้ค้าหลักทรัพย์ระยะสั้น แต่ในตลาดทุนได้แก่ตลาดหลักทรัพย์ (Stock Exchange) ผู้ค้าหลักทรัพย์ระยะยาว
2.4 วัตถุประสงค์ในการกู้  ตลาดเงินส่วนใหญ่เป็นการกู้เพื่อการค้า การพาณิชย์      แต่การกู้จากตลาดทุนเป็นการกู้เพื่อการสะสมทุน
2.5 วิธีการกู้ ในตลาดเงินใช้วิธีต่อรองราคากับผู้ให้กู้ แต่การกู้ในตลาดทุนใช้วิธีประมูลราคาด้วยการกดราคาให้ต่ำเพื่อล่อใจผู้ลงทุน
2.6 ลักษณะของผู้ค้า ผู้ค้าในตลาดเงินมีความเสี่ยงน้อยกว่าผู้ค้าในตลาดทุน แม้ว่าจะได้มีการแยกออก เป็นตลาดเงินและตลาดทุน แต่ตลาดทั้งสองก็เกี่ยวพันกันอย่างมาก เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงในตลาดหนึ่งย่อมมีผลกระทบกระเทือนอีกตลาดหนึ่ง การถ่ายเทของเงินทุนระหว่างกันมีอยู่เสมอ เช่น การกู้ยืมจากตลาดเงินของผู้ค้าหลักทรัพย์ระยะยาวโดยหวังกำไรส่วนทุน (Capital Gain) ด้วยเหตุนี้การวิเคราะห์ตลาดเงินและตลาดทุนจึงยากที่จะแยกออกจากกันได้อย่างเด็ดขาด
บทบาทและหน้าที่ตลาดเงินและตลาดทุน
1)  ส่งเสริมการลงทุนและการผลิต เพื่อให้นักลงทุนและนักธุรกิจมีความเชื่อมั่นที่เข้ามาลงทุนได้
2)  ส่งเสริมด้านการค้าภายในและภายนอกประเทศ
3)  ส่งเสริมการบริโภค สามารถให้ผู้บริโภคกู้ยืมเงิน เพื่อการบริโภคได้
4)  ช่วยทำให้เศรษฐกิจขยายตัวและมีการจ้างงานเพิ่มขึ้น เนื่องจากมีการลงทุนและการบริโภคของผู้บริโภคเพิ่มขึ้น